İSTİNAF NEDİR?

İSTİNAF NEDİR?

İlk derece mahkemesi tarafından verilen bazı kararların denetlenmesi için istinaf kanun yoluna başvurulur. İstinaf başvurusu ile davaya konu uyuşmazlık hem oluşuna göre hem de hukuki olarak değerlendirilmektedir. İstinaf kanun yolu bu yönüyle ikinci derece mahkemesi sıfatı taşımaktadır.

Yargı sistemimizde yapılan değişiklikler ile birlikte zaman içerisinde iki dereceli yargılama sisteminden üç dereceli yargılama sistemine geçilmiştir. İlk derece mahkemeleri yerel mahkemeler; ikinci derece mahkemeleri istinaf mahkemeleri ve son olarak üçüncü derece mahkemeleri ise temyiz yargılamasının yapıldığı Yargıtay’dır.

Yerel mahkeme tarafından verilen kararın, kanuna göre istinaf başvurusuna açık olması durumunda, taraflarca hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusu yapılabilir.  Böylece verilen karar denetlenerek, hukuka aykırılık içeren hususların varlığı durumunda ilk derece mahkemesi kararı değiştirilir.

Hukuk sistemimizde hukuk, idari ve ceza yargılaması bulunduğundan her bir yargılama türünde üç dereceli yargılama sistemi bulunmaktadır. İşbu yazımızda hukuk yargılamasında istinaf kanun yoluna başvuru aşamaları incelenecek olup idari ve ceza yargılaması istinaf başvurusuna yer verilmeyecektir.  

İSTİNAF BAŞVURUSU NASIL YAPILIR?

İstinaf yoluna başvurma, dilekçeyle yapılır ve dilekçeye, karşı tarafın sayısı kadar örnek eklenir.

İstinaf dilekçesi, kararı veren mahkemeye veya başka bir yer mahkemesine verilebilir. İstinaf dilekçesi hangi mahkemeye verilmişse, o mahkemece bölge adliye mahkemesi başvuru defterine kaydolunur ve başvurana ücretsiz bir alındı belgesi verilir.

İstinaf dilekçesinde aşağıdaki hususlar bulunur:

• Başvuran ile karşı tarafın davadaki sıfatları, adı, soyadı, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası ve adresleri.

• Varsa kanuni temsilci ve vekillerinin adı, soyadı ve adresleri.

• Kararın hangi mahkemeden verilmiş olduğu ve tarihi ile sayısı.

• Kararın başvurana tebliğ edildiği tarih.

• Kararın özeti.

• Başvuru sebepleri ve gerekçesi.

• Talep sonucu.

• Başvuranın veya varsa kanuni temsilci yahut vekilinin imzası.

İstinaf dilekçesi, başvuranın kimliği ve imzasıyla, başvurulan kararı yeteri kadar belli edecek kayıtları taşıması durumunda diğer hususlar bulunmasa bile reddedilmeyip incelemeye alınır.

 

HANGİ KARARLARA KARŞI İSTİNAF KANUN YOLUNA BAŞVURULABİLİR?

Hukuk Muhakemeleri Kanunu m. 341’e göre istinaf kanun yolu başvurusuna konu olabilecek karalar;

(1)İlk derece mahkemelerinin aşağıdaki kararlarına karşı istinaf yoluna başvurulabilir:

a) Nihai kararlar.

b) İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinin reddi kararları, karşı tarafın yüzüne karşı verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları, karşı tarafın yokluğunda verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine verilen kararlar.

(2) Miktar veya değeri üç bin Türk Lirasını geçmeyen malvarlığı davalarına ilişkin kararlar kesindir. Ancak manevi tazminat davalarında verilen kararlara karşı, miktar veya değere bakılmaksızın istinaf yoluna başvurulabilir.

(3) Alacağın bir kısmının dava edilmiş olması durumunda üç bin Türk Liralık kesinlik sınırı alacağın tamamına göre belirlenir.

(4) Alacağın tamamının dava edilmiş olması durumunda, kararda asıl talebinin kabul edilmeyen bölümü üç bin Türk Lirasını geçmeyen taraf, istinaf yoluna başvuramaz.

(5) İlk derece mahkemelerinin diğer kanunlarda temyiz edilebileceği veya haklarında Yargıtay’a başvurulabileceği belirtilmiş olup da bölge adliye mahkemelerinin görev alanına giren dava ve işlere ilişkin nihai kararlarına karşı, Bölge adliye mahkemelerine başvurulabilir.

İSTİNAF BAŞVURU SÜRESİ

İstinaf yoluna başvuru süresi iki haftadır. Bu süre, ilamın usulen taraflardan her birine tebliğiyle işlemeye başlar. İstinaf yoluna başvuru süresine ilişkin özel kanun hükümleri saklıdır.

İSTİNAF BAŞVURUSUNUN İNCELENME AŞAMALARI

Yerel mahkeme kararının istinaf yoluna taşınması üzerine derece mahkemesince yapılacak işlemler sırasıyla; ön inceleme, inceleme, karar aşamalarıdır.

HMK m. 352’de ön inceleme aşamasında ilgili hukuk dairesince yapılması gereken işlemlere yer verilmiştir. Kanun maddesinde yer alan eksikliklerin başvuruda mevcut olması halinde ön inceleme aşamasında gerekli karar verilir.

Başvurunun ön inleme aşamasından geçmesi halinde, duruşma açılıp açılmamasına yönelik karar verildikten sonra verilen karara göre dosya incelemeye alınır. İnceleme, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılır. Ancak, bölge adliye mahkemesi kamu düzenine aykırılık gördüğü takdirde bunu resen gözetir.

İSTİNAF İNCELEMESİ SONUCUNDA VERİLEBİLECEK KARARLAR

Tarafların başvurusu üzerine istinaf mahkemesince yapılacak incelemede mahkemece istinaf başvurusu, usul veya esasa ilişkin nedenlerden dolayı kabul edilebilir veya reddedilir. Buna göre;

 

İstinaf Başvurusunun Reddi;

İstinaf dilekçesi, kanuni süre geçtikten sonra verilir veya kesin olan bir karara ilişkin olursa, kararı veren mahkeme istinaf dilekçesinin reddine karar verir ve yatırılan giderden karşılanmak suretiyle ret kararını kendiliğinden ilgiliye tebliğ eder.  Bu ret kararına karşı tebliği tarihinden itibaren iki hafta içinde istinaf yoluna başvurulabilir.

İstinaf Başvurusunun Kabulü;

Usulden Dolayı Yerel Mahkeme Kararının Bozulması;

Aşağıdaki durumlarda bölge adliye mahkemesi, esası incelemeden kararın kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren mahkemeye veya kendi yargı çevresinde uygun göreceği başka bir yer mahkemesine ya da görevli ve yetkili mahkemeye gönderilmesine duruşma yapmadan kesin olarak karar verir:

1) Davaya bakması yasak olan hâkimin karar vermiş olması.

2) İleri sürülen haklı ret talebine rağmen reddedilen hâkimin davaya bakmış olması

3) Mahkemenin görevli ve yetkili olmasına rağmen görevsizlik veya yetkisizlik kararı vermiş olması veya mahkemenin görevli ya da yetkili olmamasına rağmen davaya bakmış bulunması

4) Diğer dava şartlarına aykırılık bulunması.

5) Mahkemece usule aykırı olarak davanın veya karşı davanın açılmamış sayılmasına, davaların birleştirilmesine veya ayrılmasına karar verilmiş olması.

6) Mahkemece, uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek ölçüde önemli delillerin toplanmamış veya değerlendirilmemiş olması ya da talebin önemli bir kısmı hakkında karar verilmemiş olması.

Esastan Dolayı Yerel Mahkeme Kararının Bozulması;

Yargılamada eksiklik bulunmamakla beraber, kanunun olaya uygulanmasında hata edilip de yeniden yargılama yapılmasına ihtiyaç duyulmadığı takdirde veya kararın gerekçesinde hata edilmiş ise düzelterek yeniden esas hakkında,

Yargılamada bulunan eksiklikler duruşma yapılmaksızın tamamlanacak nitelikte ise bunların tamamlanmasından sonra başvurunun yeniden esas hakkında duruşma yapılmadan karar verilir.

Detaylı bilgi almak ve danışmanlık hizmetleri için iletişim bölümündeki bilgilerden Kocaeli avukatlık büromuz Av. Revşan Çiftçi Hukuk Bürosu’na ulaşabilirsiniz.