KESİNLEŞMEDEN İCRA TAKİBİNE KONU OLAMAYACAK İLAMLAR

MAHKEME İLAMI NEDİR?

Mahkeme ilamı, kararı, hükmü; yürütülen bir yargılama neticesinde mahkeme tarafından uyuşmazlığın hukuki çözümüne ilişkin ulaşılan sonuçtur. Diğer bir deyişle açılan dava sonucunda mahkeme tarafından davanın esasına yönelik verilen nihai karardır.

Hukukumuzda, mahkeme tarafından verilen kararların icra takibine konu olması için kesinleşmesi zorunluluğu yoktur. Esas olan mahkeme tarafından verilen kararın ardından alacaklı sıfatında olan kişinin doğrudan ilamlı icranın takibine başvurmasıdır. Ancak İcra ve İflas Kanunu, Hukuk Muhakemeleri Kanunu ve diğer çeşitli kanunlarda yer alan maddelerde yer alan düzenlemeler neticesinde, mahkemeler tarafından verilen bazı kararların ancak kesinleşmesi halinde icra takibine konulması gerekmektedir.

Kesinleşmiş mahkeme kararlarından kısaca söz etmek gerekirse; Açılan dava sonucunda verilen nihai kararla birlikte taraflara karara itiraz etme hakkı tanınır. Mahkeme tarafından verilen ilamda tarafların kanun veya itiraz yolları ayrıca belirtilir. Mahkeme ilamının ardından ilgili karara ilişkin gerekçeli karar yazılır ve taraflara tebliğ edilir. Gerekçeli kararın tebliğ edilmesiyle birlikte süresi içerisinde ilgili karara taraflardan herhangi birinin itiraz etmemesi üzerine anılan mahkeme kararı kesinleşir. İlgili karara kesinleşmiş mahkeme kararı denilmektedir. Kesinleşmiş bir mahkeme kararının olması halinde ilgili karara herhangi bir itiraz yapılamayacağı gibi tarafları ve konusu aynı olan yeni bir dava da açılamayacaktır. İcra takibine konu olması için ilgili mahkeme ilamının kesinleşmesi gerekiyorsa tüm bu aşamaların eksiksiz bir şekilde tamamlanmış olması gerekmektedir.

KESİNLEŞMEDEN İCRA TAKİBİNE KONU OLAMAYACAK İLAMLAR

Yukarıda belirtmiş olduğumuz gibi esas olan mahkeme kararlarının kesinleşmesi beklenmeden icra takibine başlanılmasıdır. Ancak kanunlarda yer alan çeşitli düzenlemelerden dolayı icra takibine konu olması için kesinleşmesi gereken kararlara dikkat edilmesi gerekir. Kesinleşmeden icra takibine konu olamayacak ilamları şu şekilde sıralayabiliriz;

1. Taşınmaz Malın Aynına İlişkin Kararlar: Bir taşınmaz mal hakkında yürütülen yargılama neticesinde taşınmazın aynının değişikliğine ilişkin verilen kararlar ancak kesinleşmesi halinde icra takibine konulabilir. Söz konusu davalara örnek olarak; tapu iptal ve tescil, müdahalenin men’i, ecrimisil, istihkak, irtifak haklarına ilişkin davalar, yolsuz tescilin silinmesi- düzeltilmesi davası gösterilebilir. Ancak taşınmaz mal üzerinde yapılan fiiller neticesinde yalnızca bedelin iadesine veya tazminata hükmedilmesi başka bir deyişle taşınmaz malın mülkiyetinde herhangi bir değişiklik yapılmadan verilen kararlar kesinleşmeden de ilamlı icraya konu olur.
   

2. Aile ve kişiler hukukuna ilişkin kararlar: Aile ve kişiler hukukuna ilişkin davalar bireylerin hayatında oldukça önemli bir yer tuttuğundan verilen kararın icra takibine konu olması için kesinleşmiş olması zorunludur. Söz konusu davalara örnek olarak; boşanma, çocukla kişisel ilişkinin tesisi, babalık davası, ad-soy ad-yaş tahsisi davaları gösterilebilir. Boşanma davasının eklentisi olan nafaka, tazminat, çocukla kişisel ilişkinin kurulması talepleri boşanma kararı kesinleşmedikçe ilamlı icra takibine konu olamaz. Ancak yargılama sırasında mahkeme tarafından hükmedilen tedbir nafakası amacı gereği esas hakkında karar verilene kadar geçerli olduğundan mahkeme tarafından hüküm verilmeden dahi ilamsız icra takibine konulabilir. Boşanma davasından sonra nafaka, tazminat davası açılmışsa uyuşmazlığa ilişkin verilen karar kesinleşmeden de icra takibine konu olabilecektir.
   

3. Yabancı mahkeme kararlarının tenfizine ilişkin mahkeme kararları: Yabancı mahkemelerin hukuk davalarına ilişkin vermiş olduğu ve ilgili ülke hukukuna göre kesinleşmiş olan kararların Türkiye’de icra edilebilmesi için Türkiye’de bulunan yetkili mahkeme tarafından tenfiz kararı verilmesi gerekmektedir. (MÖHUK m.50) Türk mahkemelerinden alınan ve yabancı mahkeme kararının Türkiye’de icra edilmesini sağlayan tenfiz kararları kesinleşmedikçe icra takibine konu olamaz.
   

4. Kira tespit kararlarının eklentileri: Mahkeme tarafından verilen kira bedelinin tespiti kararı icra takibine konu olabilecek bir karar değildir. Ancak ilgili yargılama neticesinde hükmedilen vekâlet ücreti ve yargılama giderleri icra takibine konu olabilecek kararlardan olduğundan verilen mahkeme kararının kesinleşmesiyle birlikte icra takibine konulabilecektir.
   

5. Hizmet tespit davalarında verilen kararlar
   

6. Menfi tespit ve istirdat davasına dönüşen menfi tespit davalarına ilişkin kararlar
   

7. Sayıştay’ın eda hükmü içeren kararları
   

8. Ceza mahkumiyeti hükümleri ve bu hükmün eklentileri: Mahkumiyet kararlarının infaz edilebilmesi için kararın kesinleşmiş olması gerekmektedir. (5275 Sayılı Kanunu m.4) İlgili kararın eklentisi niteliğinden olan tazminat ve yargılama giderlerine ilişkin hükümler de kesinleşmeden icra takibine konulamayacaktır.
   

9. Kesinleşmemiş hakem kararları
   

10. Bayrağına ve sicil kaydına bakılmaksızın gemilere ilişkin mahkeme kararları

KESİNLEŞMESİ GEREKEN BİR İLAMIN KESİNLEŞMEDEN İCRA TAKİBİNE KONULMASI HALİNDE NE YAPILMALIDIR?

İlamlı icra takibine konulan ilamın kesinleşmeden takibe konulamayacak bir karar olmasına rağmen icra takibine konulması halinde borçlu taraf süresiz şikâyet yoluna başvurarak icra mahkemesinden takibin iptalini talep edebilecektir. Zira ilamlı takiplerde icra müdürü takibe konu ilamın kesinleşmesi gereken ilamlardan olup olmadığını, kesinleşmeden icraya konulamayacak ilamlardan olması halinde gerekçeli kararın ve kesinleşme şerhinin takibin ekinde yer alıp almadığını re’sen incelemesi gerekir. İcra memurunun tüm bu incelemeleri yapmadan ilamlı icra takip talebini kabul etmesi hukuka aykırı olduğundan yapılan işlemin iptali için şikayet yoluna başvurulması gerekmektedir.   

Detaylı bilgi almak ve danışmanlık hizmetleri için iletişim bölümündeki bilgilerden Kocaeli avukatlık büromuz Av. Revşan Çiftçi Hukuk Bürosu'na ulaşabilirsiniz.